Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?(Siyasi Kavramlar Bölüm-2)

Siyasi kavramlar serisinin yeni bölümünde “Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?” sorusuna yanıt vereceğim. Bir önceki yazımızda “Komünizm ve Sosyalizm Nedir?” başlığı altında, bu iki kavramın temel olgularının neler olduğunu sizlere aktarmıştım. İkinci bölümde, size anarşizmin aslında ne olduğunu ve bu kavram hakkında bilinen bazı yanlışların neler olduklarını göstereceğim. Anarşizm, anarşi, anarşist… Hepimiz sıklıkla bu kelimeleri duyarız. Özellikle son günlerde Amerika’da yaşanan olaylar için herkesin “Adaletin bittiği yerde anarşi başlar!” gibi bir cümle kurduğunu gözlemledim. Anarşizm, gerçekten de yakıp yıkmak mıdır? İlk çıkış amacı nedir? Neden ortaya çıkma gereksinimi göstermiştir? Bu soruların yanıtlarını bu yazımda bulacaksınız. Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi, bu yazı size bu konu hakkında her şeyi sunmayacaktır. Kısa ve öz bir şekilde önemli özelliklerinden bahsedecektir.

 Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?

Size aslında anarşizm için net bir açıklama olmadığını söylesem şaşırır mısınız? Söylediğim şey şu, anarşizm ilk çıktığı günden beri bir çok farklı fraksiyonlara ayrılmıştır. Avrupa’nın birçok ülkesinde anarşizm farklı yorumlanmıştır. Detaylı bir analiz yaptığımda, Fransa’da anarşizm, İngiltere’de anarşizm, Rusya’da anarşizm gibi bir çok farklı başlık altında kendilerine ait kuralları olan gruplar gördüm.  Anarşizmin dini olmaz derler ama “spiritual anarchism” yani “ruhsal anarşizm” adı altında dinci anarşistler olduğunu da gördüm. Bu demek oluyor ki, anarşizm bir devinim içindedir. Bir ülkede uygulanan anarşizm ile başka bir ülkenin kuralları farklılık gösterebilir.

Anarşizm, kelime anlamı olarak yöneticisiz, otoritesiz ya da sistemsiz bir düzen anlamına gelmektedir. Halk arasında ise, vahşet, kaos, terörizm olarak bilinmektedir. Bu yazının araştırmasını yaparken okumuş olduğum George Woodcock’un kitabında yapılan açıklamaya göre de, “Anarşizm, terör ve yıkım, kaos ve kargaşa değildir. Bireyler arasındaki bir çatışma da değildir. Bütün bunların tersi olarak anarşizm, hayatın ve organik büyümenin, toplum içindeki doğal düzenin ve karşılıklı özgürlüklerine ve doğrularına saygı gösteren bireyler arasındaki barışın bir yoludur.” Bu tanıma göre, sokakları yakıp yıkan, mağazaları yağmalayan gruplar anarşist değillerdir.(Mağaza yağmalayan dümdüz hırsızdır arkadaşlar siyasi ideolojisi yoktur.) Bunları yapan gruplar, kendilerine bir kitap dahi okumadan anarşist demelerine rağmen, esasında bal gibi vandal ve teröristirlerdir.

Vandalizm Nedir?

Vandalizm, bilerek ve isteyerek bir kamu malına, bir şeye, bir ürüne zarar vermektir. Örneğin, siz Amerika’da yaşanan olayları protesto etmek istiyorsunuz ve yürüyüşe geçiyorsunuz. Polis, sizlere dağılmanız için uyarı yapıyor ama siz dağılmamakta ısrar ediyorsunuz.  Polise karşı dağılmamakta direnirseniz bir sorun yoktur. Polise karşı dağılmamakta direnmek yerine, elinize taş ve sopalar alıp sağa sola saldırıp, binaları ateşe verirseniz  siz bir  anarşist, komünist, faşist vs değil, dümdüz vandalsınız ve inancınız da vandalizmdir.

Anarşizm ve Terörizm

Ben hiç elinde Proudhon(Anarşizmin babası olarak geçer) kütüphanesinde Oscar Wilde(Sıkı bir anarşist yazardır.) kitabı olan, fakat binaları ateşe veren bir anarşist görmedim. Anarşistler, özellikle ilk çıkış zamanlarında  isteklerini devletlere kabul ettirebilmek için suikastler yapmış ve bu yüzden halk arasında “terörist bunlar” algısı oluşmuşdur. Terörizm ya da terör, kelime kökeni olarak halkı korkutmak titretmek anlamına gelir. Bu yüzden de yapılan suikastler için terörizmdir diyebiliriz. Kilit nokta şu, anarşizmi kuranlar halka saldırmamış, yöneticileri hedef almıştır. Bombalı araçla eylem yapan, halkın dükkanına molotof atan zeka yoksunları anarşist değil, teröristtir.

Anarşizm ve  Komünizm

Anarşizm, yapısı gereği devleti reddeder. Anarşizme göre, insanlığın doğasında devlete yer yoktur. İnsan, doğası gereği özgürdür. Devlet, insandan vergi toplar, çalışmasını ister, kurallar koyar. Bu sistem, anarşist felsefeye göre insanlığın benliği ile uyuşmaz. Bu yüzden, komünizm gibi bir yönetici(bu yöneticiler sözde halk bile olsa) sınıfın var olduğu  ideolojiye kesinlikle karşı çıkarlar. Komünizm ve anarşizm kendi arasında ciddi çatışmalar yaşamıştır. Özellikle Ekim Devrimi sırasında, Lenin’e anarşistlerden ciddi bir yardım gelmiştir. Bu yardımla devrimi yapan Lenin, aynı anarşistlerin merkezini top yağmuruna tutarak katliam yapmıştır. Anarşizm, onlar için komünist düzene karşı bir tehditti.

Anarşizm ve Din

“Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?” Araştırmalarım esnasında kafama en çok takılan konu “Gerçek anarşistlerin inancı nedir?” sorusu oldu. Neden gerçek dediğime değinirsek, bu araştırma sırasında kendini anarşist ilan eden bazı kişilerle iletişime geçtim. Sorularımı sorduğum zaman, çoğu bahsettiğim kitapları dahi okumamıştı. Proudhon, Kropotkin, Plekhanov, Chomsky gibi yazarları okumadan kendisine anarşist diyen insanları(ergenus) görünce, Türkiye’de hava atmak için insanlar kendilerine ne bulursa takıştırdıklarını anladım. Korkuyorum bir süre sonra da “Baba teröristiz biz, yeni moda terörizm yaa” diyen insanlar(ergenus) ortaya çıkacak.

Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?(Dini Amaçlar)

Gelelim asıl meselemize, nedir bu insanların inancı? Genelde halk arasında “Bunlar Allahsız dinsiz imansız abi ya.” diye lanse edilen bu grupların inancı nedir? 1886 yılında Londra’da kurulan Freedom(özgürlük) adlı anarşist bir  gazetenin yazarı olan Barbara Smoker, “Anarşizm, ateizmi ima etmektedir.” Demiştir. Bu konu hakkında çok sayıda tartışma bulunmakta. Anarşistler, bir sisteme dayalı bütün düzenleri insanlığın doğasına aykırı görerek reddettiği için dinsel olgular onlara yanlış geliyor. Mesela, İslam dini insanlardan zekat ister, malını paylaşmasını ister, islam devletine vergi vermesini ister. Bu istekler insanı bir şeylerini vermeye ya da çalışmaya zorladığı için anarşizme göre kabul edilemez.

Bazı anarşistler, ateizm yerine deizmi tercih ediyorlar. Deizm, bir yaratıcının olduğunu kabul edip bir dini sistemin varlığını reddetmek olduğu için, onlardan yukarıda bahsettiğim istekleri isteyecek bir din olmayacaktır. Giriş kısmında bahsetmiş olduğum ruhsal anarşizm ise bambaşkadır. Anarşizm, politik olarak dine tamamen karşıdır. Siz, ruhsal olarak bir dine inanmak ve aynı zaman da kendinizi anarşist olarak ilan etmek istiyorsanız, size gerçek anarşistler “ruhsal anarşist” diyeceklerdir.

Anarşizm Nedir ve Amaçları Nelerdir?

Özetlemek gerekirse, halk arasında her kavram gibi bu kavram da çok yanlış bilinmektedir. Profil resmine A harfi koymak ya da Amerika’da yapılan olaylar için “Yaşasın anarşizm!” demek sizi anarşist ilan etmez. Zekat verip, oruç tutup, Cuma namazında camiye yardım edenden de gerçek anarşist olmaz. Anarşizm, vandalizm değil, insanlığın doğasına karışan sistemleri reddeden bir kavramdır. Anarşizm genelde “Birey toplum için değil, toplum birey için vardır.” ya da “Devlet sistemi ve Doğmatik sistemler  insanların doğasına aykırıdır.” Gibi temel olgular etrafında toplanmıştır.

Sağdaki zil butonuna tıklayarak bana destek olabilirsiniz.

Kaynaklar

• George Woodcock – Anarşizmin Kısa Tarihi
• Peter Kropotkin – Bilim ve Anarşizm
• Plekhanov – Sosyalizm ve Anarşizm
• Proudhon – Anarşist Ahlak
• Britannica
• İnvostepedia
• Stanford University
• the anarchist library