Başkomutanlık Meydan Muhaberesi’nden Lozan’a Kısa Özet

Başkomutanlık Meydan Muhaberesi’ne başlamadan önceki siyasi ve askeri durumlara bir bakalım. I. ve II. İnönü Savaşlarını kaybeden Yunan ordusu, ülkelerinin bütün kaynaklarını ordularına aktararak son bir saldırı gerçekleştirmek ve Ankara’yı almak istiyordu. Kütahya-Eskişehir savaşlarına çok yüksek donanım ve asker sayısı ile gelen Yunan ordusu, burada Türk ordularını yenilgiye uğratmıştır. Bu savaş sonrası, cepheden gelen kötü haberler Ankara’ya ulaşmış ve kötü giden durumu düzeltmek için Meclis Mustafa Kemal Paşa’ya Başkomutanlık yetkisini vermiştir. Bu yetkiyi Mustafa kemal Paşa üç ay gibi kısa bir süreyle kısıtlayarak, aslında Milli İradenin üstünlüğüne ne kadar inanmış olduğunu belli etmişir.

Başkomutan olmasının hemen ardından ordunun ihtiyaçlarının hızla temin edilmesi, ilerleyen Yunan askeri birliklerinin karşısına iyi teçhizata sahip birlikerle çıkmak için Mustafa Kemal Paşa “Tekâlif-i Milliye”– “Millî Vergi” emirlerini yayımladı. Bu emirler tüm Türk halkını Milli Mücadele için seferber olmaya çağırıyordu. Ordunun tüm hazırlıkları tamamlanaa kadar birlikler,e Sakarya Nehri gerisine çekilme emri verilmişti. (Hatırlatmak isterim ki, Sakarya Başkomutanlık Meydan Muhaberesi Sakarya’da olmamıştır.) Bu emirle halk, psikolojik olarak demoralize olmuş ve inanç kaybına uğramıştır. Hazırlıklar tamamnlanınca  düşmana saldırı emri verilmiş ve Sakarya’nın Doğusu düşman birliklerinden temizlenmiştir. Bu savaşla birlikte,  Türk ordusunun 1683 Viyana Kuşatması’ndan sonra başlayan geri çekilişi sona ermiş. Artık Türk ordusu taaruz eden ve ilerleyen bir ordu olmuştur.

Sınırlar

Doğu ve Güney sınırlarını güvence altına almak istene Mustafa Kemal Paşa, Moskova’nın da yardımı ile Kars Antlaşmasını imzalamış ve Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’a Misak-ı Milli  sınırlarını kabul ettirmiştir. Güney’de ise, Sakarya Meydan Muhaberesi zaferinden etkilenen Fransızlar, Ankara Antlaşması ile TBMM’yi tanımış oldu.

Başkomutanlık Meydan Muhaberesi ve Sonrası

Sakarya Meydan Muhaberesi sonrası, TBMM’nin gerçek gücünü ve istikrarını gören İtilaf Devletleri, barış arayışına girmiş ve birçok kez barış tasarıları göndermişlerdir. Fakat bu tasarıların hepsinin Misak-ı Milli’ye ve TBMM’nin isteklerine ters düştüğü için kabul edilmemiş. Bu nedenle son bir hamle ile vatanın kurtuluşu için Mustafa Kemal Paşa, Büyuk Taarruz hazırlıklarına başlamıştır. 26 Ağustos 1922’de, gün ağarırken saat 04.30’dan itibaren Türk topçularının atışlarıyla başlayan savaşı bizzat Mustafa Kemal Paşa yönettiği için ayrıca bu savaşa Başkomutanlık Meydan Muhaberesi adı da verilmiştir.Yenilen Yunanların kaçmasını gören Mustafa Kemal o meşhur emri olan “Ordular! İlk hedefiniz Akdenizdir!”(Burada kastettiği şey Ege Denizidir) emrini de bu savaşta verniştir. Savaşın kazanılması sonrası, tekrar barış arayışlarına giren İtilaf Devletleri, Mudanya Mütakeresi (11 EKİM 1922) ile askeri açıdan zafere ulaşmıştılar

. Bütün barış antlaşmalarında Doğu Trakya’yı ve Boğazlar konusunda tek hakim olmayı mutlak suretle isteyen Türkiye, bunu savaşa girmeden kazanmıştı. Yunan birlikleri Meriç Nehri gerisine çekilecek ve İtilaf devletlerinin denetimi sonrası, TBMM Doğu Trakya’nın idaresini ele alacaktı. Son bir darbe vurmak ve tam bağımsızlık için Lozan kentinde barış antlaşmaları görüşmeleri için heyetler buluşmuştu. İsmet Paşanın başında bulunduğu Türk heyeti, Mustafa Kemal’in belirlemiş olduğu Mısak-i Milli’nin kabulu ve Kapitülasyonlar kaldırılması  konusunda ısrarcıydı. Bazı tavizler verilerek 24 TEMMUZ 1923’de imzalanan Lozan Barış Antlaşması TBMM’de uzun müzakerelerden sonra 23 Ağustos 1923’te 213 oyla kabul edilmiştir. Bu antlaşma ile Yeni Türk Devleti dünya çapında, uluslararası bir zafer elde ederek Tam Bağımsız bir devlet ünvanına sahip olmuştur.

Diğer Cumhuriyet Dönemi Tespitleri İçin Tıklayınız.